Tajemnica

"Każdy nosi w sobie wszystko, a więc można tego szukać wewnątrz siebie i znaleźć to. 

Różnice płci, wieki, zawodu nie są zasadniczymi cechami naszej natury, lecz jedynie kostiumami, które nosimy przez pewien czas, występując na scenie świata.

Obrazu człowieka, który nosimy w sobie nie można mierzyć i mylić z tymi ubiorami. 

Uważamy się za Amerykanów, dzieci dwudziestego wieku, ludzi Zachodu, chrześcijan. Jesteśmy cnotliwi albo grzeszni.

Jednak takie określenia nie mówią nic o tym co to znaczy być człowiekiem, wskazują one jedynie na przypadkowe okoliczności, takie jak miejsce geograficzne, data urodzenia, czy dochód.

Co jest naszym jądrem?

Jaka jest podstawowa natura naszego istnienia? 

Istota tego, co zobaczy człowiek w sobie jest treścią świata."

 

Joseph Campbell – „Bohater o tysiącu twarzy”

Obraz - Wewnętrzny Dialog - Siudmak
www.siudmak.com

Pamięć

Dlaczego nie uczymy się w szkole mitologii Słowian,  tak jak młodzi Irlandczycy dokładnie przerabiają historię Celtów? 

Zabrakło nam wiadomosci, czy siły do przeforsowania niepopularnego pomysłu?

Mieliśmy pecha, w dawnych wiekach kiedy Irlandia była chrystianizowana przez Świętego Patryka zachowano lokalne wierzenia i tradycje. Mało tego, dzięki liberalnej atmosferze zmian religijnych zachowano całą literaturę irlandzką. 

Słowianie zostali totalnie zlekceważeni przez misjonarzy, którzy nie chcieli aby ludność zachowała cokolwiek ze swojego bogatego mitologicznego życia.

„Zabrakło głębokiej dociekliwosci, zainteresowania i pragnienia wglądu w życie duchowe ludów, które przyszło im nawracać”.

„Klęska Słowian, zwłaszcza zachodnich, przyłączenie ich do cywilizacji łacińskiej, przejawiały się między innymi w utracie własnej mitologii, tego ważnego spoiwa lokalnej wyobraźni.” Jednak od Zachodu nie możemy spodziewać się wiele.

"George Borm pisze o narcyzmie kulturowym Zachodu, który żywi przekonanie o swej naturalnej wyższości nad innymi cywilizacjami. Owocuje to pogardą dla tak zwanego Wschodu i dążnością do stałego udzielania mu lekcji.”

Może gdybyśmy wyrośli z silnej tradycji słowiańskiej nie musielibyśmy teraz wysłuchiwać negatywnych określeń Słowianina. Ta Europa, nie-Europa zawsze była gdzieś indziej, zapadnięta w swojej biedzie i melancholii. Zapomnienie tradycji mitologicznych wpływa na pogorszenie oceny własnego położenia, zwiększa nasze kompleksy w stosunku do, wydaje się, konretnie określonego Zachodu. Mamy swoje korzenie. Jeszcze tylko powinniśmy je znać lepiej i być ich świadomi.

Cytaty z książki Marii Janion - „Sami sobie cudzy”

Obraz  - Jacek Malczewski – W tumanie

http://laliny.mazowsze.pl/mal2.htm

Arkona

         

        Świętowit z Arkony, brutalnie zniszczony na oczach jego zrozpaczonych wyznawców, to jedna z najbardziej dramatycznych katastrof w tradycji słowiańskiej.

         Świątynia Świętowita w Arkonie była pokryta płaskorzeźbami i malowidłami, posiadała też własny oddział 300 konnych. Wewnątrz znajdował się bogaty skarbiec.

Dostęp do wnętrza świątyni i boskiego rumaka miał jedynie długowłosy kapłan, któremu nie wolno było skalać boskiej siedziby oddechem.

Świątynia ta została spalona 12 czerwca 1168 roku z rozkazu duńskiego króla Waldemara I, który zagarnął jako łup wojenny skarbiec Świętowita składający się z ofiar wielu pokoleń wiernych. To sanktuarium było ostatnią pogańską świątynią Słowian.

Świat Słowian odszedł w niepamięć.

Słowianie wierzyli, że każdy człowiek posiada duszę (nawie), która po śmierci wędruje do podziemnej krainy zwanej Nawią. Dobre dusze mogły od czasu do czasu powracać na ziemię, często palono ogniska, gdyż wierzono, że ogień ogrzewa wędrujące dusze.

Ogień wyzwala w nas nostalgię i magię. Jest nas przy nim pozornie więcej, w płomieniach tworzących cienie, ktoś jakby mieszka. Może to bliskie nam duchy?

Obraz - Zniszczenie posągu Świętowita w Arkonie - L. Tuxen

http://www.hopegallery.com/php/detail.php?artwork=438

Na zachód od wschodu

       Podzielono Europę dawno.

Wschód grecki i Zachód łaciński, granica trwała do dziś.

Aż nie chce się wierzyć, że w coraz bardziej zlaicyzowanej Europie podział religijny ma takie ogromne znaczenie. 

W tym rozliczeniu rację ma Sławomir Mrożek:

„Polska znalazła się w położeniu zachodnio-wschodnim, na wschód od zachodu i na zachód od wschodu”.

Konstantynopol

fot. z Koroniki Norymberskiej. Morse Library, 

http://www.beloit.edu/~nurember/inside/about/

http://www.wsp.krakow.pl/whk/bizancjum.html

Opowieść

Czy kryzys kultury powtarza się w wiekach rozwijającej się technologii? 

Wydaje się jakby kultura była mniej potrzebna w dobie komputeryzacji i "mobilephonizacji".

Przecież kultura powinna być silna, pochodzi z wieków tradycji. Autorytety odeszły?

Może już nie umiemy odbierać prawdziwie ważnych przekazów, jedynie reklamy.

Literatura non-fiction zwycięża na wszystkich frontach, pisana przez świetnych autorów.

Świat jest ciekawy siebie, mimo, że tak blisko jesteśmy jak nigdy dotąd.

Dalekie, długie podróże i opowieści ciągle tracą na wartości w szybkim, codziennym pędzie.

A jednak Maria Janion pisze w książce „Sami sobie cudzy”:

„Podstawą humanistyki jest opowieść. Nie wystarczy coś zobaczyć, przeżyć lub nawet pojąć. Trzeba jeszcze umieć to opowiedzieć.

Opowieść, również opowieść humanistyki, jest sposobem orientacji w świecie. Energia opowieści to energia wrażliwości na Innego, na tego któremu się opowiada i którego się słucha, tworząc krąg zrozumienia i współczucia, będącego szczególną formą rozumienia” 

Obraz Teodora Axentowicza - Czytająca, 1899 rok,

ze strony 

http://www.pinakoteka.zascianek.pl/Axentowicz/Index.htm

Inny

"Wiem, że ja jestem, bo wiem, że drugi jest"
Józef Tischner - Filozofia Dramatu

W średniowieczu Europejczycy wyruszyli na podboje innych kontynentów. Były to brutalne grabieże i zniewolenie ludzi.
"Podbić, skolonizować, opanować, uzależnić - to odruch wobec Innych nieustannie powtarzający się w całej historii świata. Na samą ideę równości z Innym umysł ludzi wpada bardzo późno, wiele tysięcy lat po tym, kiedy człowiek zaczął zostawiać ślady swojej obecności na ziemi."
Najgroźniejsze i najtragiczniejsze były wojny i ludobójstwa.
"Świadectwa takich zdarzeń przechowują wszystkie archiwa, znaczą je pola niezliczonych bitew, resztki rozrzuconych po całym świecie ruin. Wszystkie one są dowodem klęski człowieka - tego, że nie umiał albo nie chciał porozumieć się z Innymi."
Wojna, izolacja i porozumienie - to były trzy możliwości.
"Na przestrzeni historii człowiek cały czas waha się między tymi opcjami, w zależności od sytuacji i kultury wybiera to jedną, to drugą, widzimy, że w tych wyborach jest zmienny, że nie zawsze czuje się pewnie, nie stoi na mocnym gruncie."

Fragmenty z książki "Ten Inny" - Ryszarda Kapuścińskiego

O wszystkim pamiętać i wszystko zapomnieć

Kantor prowadzi w lipcu 1986 roku lekcje dla studentów Szkoły Elementarnej Sztuki Dramatycznej w Mediolanie. Rozgorączkowana wyobraźnia, tajemnicze wibracje.

Kantor nie chciał być nauczycielem a raczej "pomocnikiem".

Kantor przedstawiając własną wizję sztuki zawsze mówi o sobie, ale tylko nasza własna ludzka kondycja i uczucia są w stanie zapewnić wierność wewnętrznego przekazu.

Wszystko jest dozwolone i śmiech i szyderstwo, drwina - ale to wszystko nasza przejmująca rzeczywistość.

Ważny jest świat indywidualny,

Tworzony w izolacji i zamknięciu,

Ale tak silny i sugestywny,

że jest w stanie zająć

przeważającą

przestrzeń

w przestrzeni życia!

Przestrzeń życia, wszystko co w tym słowie się mieści

bytuje obok drugiej przestrzeni

przestrzeni sztuki,

razem i wspólnie

mieszając się i przenikając,

dzieląc wspólny los.

Kantor jest zawsze zaplątany w przeszłość. To ona włada jego sztuką. Wszystko jest z przeszłości, wszystko z niej przychodzi – przedmioty i ludzie.

Wyobraźnia – To ona jest zdolna stwarzać i pokazywać realność. Taką jakbyśmy ją zobaczyli po raz pierwszy.

Na koniec Mediolańskich Lekcji przekazuje studentom:

I to byłoby wszystko

Moja ostatnia rada:

o wszystkim pamiętać

i wszystko zapomnieć”

Tadeusz Kantor - Lekcje Mediolańskie

Photo: Anna Halczak / Kantor in Milan 1988, ze strony - http://en.poland.gov.pl